شاردن میگوید درِ خانه ایرانیان هنگام صرف ناهار یا شام به روی همگان باز است، نه تنها همه کسانی که در خانهاند از غذا سهم دارند بلکه نوکرانی که بیرون منزل اسب سواری را نگه میدارند یا کسانی که در آن هنگام به طور غیرمترقب وارد خانه میشوند به خوشرویی و گرمی پذیرایی میشوند چون ایرانیان به طبع کم غذا میخورند، هرچند نفر که که بیگاه مهمان بر آنها وارد شوند بینصیب نمیمانند … ایرانیان در فضیلت مهمان نوازی حکایتها میدانند.
تاورنیه نیز نوشته است که هرکس به هنگام خوردن غذا با ایرانیان باشد با طیب خاطر به او غذا میخورانند و از عادت فرنگیان که هنگام خوردن غذا در را میبندند بسیار تعجب میکنند.
همچنین شاردن نوشته است ضیافتها و بزمهای طبقه اعیان و اشراف از بامداد تا شامگاه ادامه داشت. کشیدن چپق و قلیان، گوش دادن به اشعار حماسی که خوانندگان خوش آواز آن را میخواندند و پایکوبی رقاصهها از تفریحات این بزمها بود.
تارونیه در مورد مهمانیهای مردم عادی نیز میگوید که از صبح دور هم جمع میشدند و قهوه میخوردند و قصه تعریف میکردند و در طول روز نقل و میوههای فصل و مربا میخوردند.
کارری هم اشاره میکند که پذیرایی در طبقه اعیان با ظروف طلا و زرین انجام میشد، با سفرهها و دستمالهای زربفت، غذاهای متنوع و لگنهایی برای شستشوی دستها؛ اما وضعیت خوراک مردم عادی به گونهای دیگر بود، اغلب در ظروف چینی، سفالی و مسی غذا میخوردند.
تاورنیه نیز آورده است که مردم ایران در زمان صفوی با دست غذا میخوردند اگر چه با ادوات خوردن غذا ناآشنا نبودند و برای غذاهایی همانند سوپ از قاشق استفاده میکردند اما برنج را با مشت و گوشت را با انگشتان بر میداشتند و لقمهای بسیار بزرگ که گاهی با ماست نیز مخلوط میشد درست میکردند و میخوردند، ایرانیان برای غذا خوردن معمولا روی زمین مینشستند.
کارری جهانگرد ایتالیایی نیز نوشته است که در سر سفره آنکه بزرگتر و محترمتر بود با دست سهم غذای هرکس را در بشقابش میگذاشت.
شاردن همچنین در مورد یکی دیگر از مرسومات میان مردم عادی که بسیار جالب است، این چنین میگوید: بسیاری از مردم عادی به دلیل کمبود هیزم در خانه آشپزخانه نداشتند و از آشپزخانههای عمومی شهر استفاده میکردند. هر کدام از این آشپزخانهها در واقع دکانهایی بودند که در مقابلشان چند دیگ بزرگ بود و هر دکه یک نوع غذا را طبخ میکرد و فضایی در آنها وجود داشت که تخت گذاشته بودند و مردم برای خوردن غذا که قیمت آن هم زیاد نمیشد، روی این تختها مینشستند .
برای نگارش این گزارش از مقالات، «توصیف فضا و محتوای آداب غذایی در دوره صفوی» نوشته محمد توکلی زاده و پژوهشی در مصرف مواد خوراکی در رسالههای برجای مانده آشپزی از روزگار صفویه نوشته یزدان فرخی، مرتضی محمدی و دایره المعارف بزرگ اسلامی، مقاله سیدعلی طباطبایییزدی استفاده شدهاست.
اشتراک در تلگرام