فست‌فود پیتزا حالا دیگر آن‌قدر محبوب است که ماه اکتبر به ماه پیتزا مشهور است. پرطرفدارترین فست‌فود دنیا علیرغم ظاهر شیک و مدرنش یک غذایی تاریخی و سنتی است. اگر چه ایتالیایی‌ها مدعی‌اند فست‌فود پیتزا را نخستین بار آن‌ها به مردم دنیا معرفی کردند اما شاید برای‌تان جالب باشد که بدانید نسل نخست پیتزا در ایران و در زمان هخامنشیان طبخ شد. تاریخچه‌ای مختصر در مورد پیتزا،چگونگی تبدیل شدن پیتزا به غذای محبوب تمام اقشار جامعه و طرز تهیه مشهورترین چیکن پیتزا را از دو سایت pizza facts و Food Network و در مجله افق کوروش بخوانید.

پیتزا از کجا آمد؟

غذایی شبیه پیتزا یک قرن پیش از میلاد مسیح در سفره غذای مردم اروپا جا داشت. اما آن‌طور که اکتشافات تاریخی نشان می‌دهند غذاهایی شبیه پیتزا که روی یک تکه نان مسطح و با مواد مختلف درست می‌شدند از دوره باستانی «نئولیتیک» یا همان عصر جدید سنگی یا نو سنگی، در مناطق مختلف دنیا مرسوم بودند. بعدها پیتزا ابتدا به صورت یک غذای گیاهی متشکل از انواع سبزیجات، سسی که از سیب‌زمینی درست می‌شد روی تکه‌ای نان، غذای محبوب فقرا بود. قدیمی‌ترین پیتزا با نان و مخلفاتش نخستین بار ۳۰۰۰ سال قبل در جزیره سیسیل ایتالیا طبخ شد.

البته به نظر می‌رسد قدیمی‌ترین پیتزا که روی نان درست شده و ترکیبی از نان و خرما بود در زمان پادشاهی داریوش اول و در ایران طبخ شده باشد. این پیتزا غذای سربازان هخامنشی در زمان جنگ و کشورگشایی بود. بعد از آن بود که یونانی‌ها طرز تهیه نان این غذای ساده، مقوی و خوشمزه را از ایرانی‌ها یاد گرفتند و اهالی جنوب ایتالیا هم از یونانی‌های مهاجر به ایتالیا یاد گرفتند تا این نان ساده متشکل از آب و آرد را درست کنند.

پیتزا

اما پیتزا به شکل امروزی در قرن ۱۶ میلادی و با کشت گوجه‌فرنگی در آمریکا به یک غذای جهانی تبدیل شد. در حقیقت این گوجه‌فرنگی بود که پایه‌های فست‌فود پیتزا به شکل امروزی را بنا کرد. مهاجران ایتالیایی گوجه‌فرنگی را با خودشان از آمریکا به ایتالیا آوردند و با وجود اما و اگرهای فراوان برای مصرف این صیفی قرمز خوشرنگ سرانجام حاضر شدند از آن به عنوان یکی از اجزای اصلی فست‌فود پیتزا استفاده کنند.

در زمان امپراطوری رم باستان در مناطقی مثل ناپل و پمپئی در ایتالیا فست‌فود پیتزا غذای روزانه مردم بود. مردمان این مناطق در پخت نان‌های نازک که آن را با انواع مواد خوراکی پر می‌کردند تبحر داشتند. بعد از آن بود که نام پیتزا با نام شهر ناپل گره خورد و بعدها یونانی‌ها با پیتا، ترک‌ها با پیده و کشورهای حوزه دریای بالکان با لپینجا بدشان نمی‌آمد با این فست‌فود خوشمزه شانه به شانه رقابت کنند. چون مردم و ماهیگیران فقیر پیتزا را به صورت لوله شده در دست می‌گرفتند و در حالی که در خیابان قدم می‌زدند به غذایشان گاز هم می‌زدند و آن را می‌خوردند روشنفکران و ثروتمندان ایتالیایی به عادت پیتزاخوری فقرا و کارگران لقب «منزجر کننده» داده بودند.

فست‌فود پیتزا محبوب و مشهور می‌شود

تا قرن ۱۸ میلادی فست‌فود پیتزا هنوز در مناطق فقیرنشین شهر فروخته می‌شد. نخستین مغازه پیتزا فروشی مدرن در سال ۱۸۳۰ میلادی در شهر ناپل ایتالیا به نام Antica Pizzeria Port’Alba بازگشایی شد و به زودی ایده پیتزا فروشی مورد استقبال بسیاری از مغازه‌داران در سرتاسر ایتالیا قرار گرفت. در سال ۱۹۸۱ ساموئل مورس، مخترع تلگراف پیتزا را این‌گونه معرفی کرد: یک کیک تهوع‌آور، با برش‌های گوجه‌فرنگی، ماهی‌های کوچک، فلفل سیاه و یک سری مواد غذایی دیگر که اسم‌شان را نمی‌دانم روی تکه‌ای نان.

داستان بیزاری از غذای فقیرانه‌ای به نام پیتزا در سرتاسر جهان ادامه داشت تا این‌که ایده نابی به ذهن یک کارگر مغازه نانوایی در شهر ناپل رسید. گوجه‌فرنگی، نان پیتزا و پنیر موزارلا برای نخستین بار در پیتزای دستپخت«رافائل اسپوزیتو» کنار هم نشستند. او که می‌خواست پیتزا اختراع خودش را به ملکه و پادشاه ایتالیا تقدیم کند تصمیم گرفت طرحی شبیه پرچم ایتالیا روی آن پیاده کند. پس سبزی ریحان را هم به آن اضافه کرد. ملکه آن زمان ایتالیا «مارگاریتا» نام داشت و اتفاقا از طعم این پیتزای ساده سه رنگ خیلی خوشش آمد. از آن روز به بعد بود که پیتزای سبزیجات با همین مخلفات به نام «پیتزا مارگاریتا» مشهور شد.

پیتزای سبزیجات
نخستین بار در قرن ۱۹ میلادی و با مهاجرت گسترده ایتالیایی‌ها به آمریکا اهالی این کشور عاشق فست‌فود همبرگر و هات‌داگ، با پیتزا آشنا شدند و روی دکه‌های غذا فروشی خیابانی در شهرهای شیکاگو، نیویورک و فیلادلفیا طعم آن را چشیدند.

نخستین پیتزا فروشی در آمریکا در سال ۱۹۸۴ و در شهر منهتن که به ایتالیای کوچک شهرت دارد توسط «جنارو لومباردی» افتتاح شد. پیتزاهای ایتالیایی در ابتدا چندان به مذاق آمریکایی‌ها خوش نیامد. به همین خاطر اما لومباردی با استفاده از انواع سوسیس و کالباس‌های مورد علاقه آمریکایی‌ها در طبخ این پیتزاها با پنیر زیاد و نان‌های ضخیم‌تر آن را به یکی از محبوب‌ترین فست‌فودهای آمریکایی تبدیل کرد تا آن‌جا که امروز «پیتزا آمریکایی» به یک سبک طبخ پیتزای محبوب در سرتاسر جهان تبدیل شده و سایه به سایه با سبک ایتالیایی پیتزا رقابت می‌کند.

حالا دیگر پیتزا محبوب‌ترین غذای فست‌فود در سرتاسر دنیاست که تمام سلایق از گیاهخوار و نیمه‌گیاهخوار گرفته تا عاشقان غذاهای دریایی و گوشت‌خواران حرفه‌ای همه را عاشق خود کرده است به طوری که دل کندن از یک برش پیتزا پر از پنیر کار بسیار سختی است. اگر چه طبق شواهد تاریخی نخستین ایده تهیه غذایی ساده به سبک و سیاق پیتزاهای امروزی متعلق به ایرانی‌ها باستان بوده است اما زمان زیادی از ورود پیتزا به ایران نمی‌گذرد. آن‌طور که از نوشته‌های روزنامه‌های قدیمی برمی‌آید نخستین پیتزا فروشی در سال ۱۳۴۷ و توسط فردی که فارغ‌التحصیل رشته کشاورزی از آمریکا بود در تهران افتتاح شد.

افق کوروش